هشتاد و ششمین برنامه از سری برنامههای مستندات یکشنبههای خانه هنرمندان ایران، یکشنبه (۹ دی ۱۴۰۳) به نمایش مستند «در جستجوی برگمان» (۲۰۱۸) ساخته «مارگات فون تروتا»، «فلیکس مولر» و «بتینا بولر» اختصاص داشت. پس از نمایش این مستند، نشست نقد و بررسی آن با حضور سحر عصرآزاد منتقد سینما برگزار شد. اجرای این برنامه بر عهده سامان بیات بود.
به گزارش رسیده، این مستند، میراث سینمایی اینگمار برگمان را در گفتوگو با نزدیکترین همکاران این سینماگر فقید سوئدی و نسل جدیدی از فیلمسازان بررسی میکند و با نگاهی کاوشگر، به مضامین تکرار شونده در فیلمهای او میپردازد.
سحر عصرآزاد در این نشست گفت: نمیتوانیم به این اثر عنوان مستند پرتره را اطلاق کنیم. اکنون ژانرها به قدری با هم تداخل پیدا کردهاند که تعاریفی که در ذهن ما بوده، بهطور کل از بین رفته است. در واقع تلفیق ژانرها بوده که سبب میشود ما به گونههای جدیدی برسیم. علاوه بر این کاراکتر برگمان این اجازه را میدهد که به ساحتهای مختلف آن پرداخته شود.
این منتقد ادامه داد: برگمان یک هنرمند چند جانبه و چند وجهی است. زندگی شخصی و آثار او دارای پیوندی ناگسستنی هستند. همین موضوع سبب شده تا زندگی پرفراز و نشیب او تبدیل به خط دراماتیکی شود که تنها یک فیلم یا درام نمیتواند پاسخگوی آن باشد. در نهایت باید بگویم ویژگی منحصر به فرد برگمان بوده که سبب پرداختن به آن میشود. مستندی که امروز دیدیم یک ساعت و ۴۰ دقیقه بود، اما این قابلیت را داشت که طولانیتر باشد.
او اظهار داشت: مستند برای من در ابتدا مغشوش بود، اما از جایی فیلم برایم جذاب شد. جایی که متوجه ارتباط بین زندگی و تجربههای واقعی کاراکتر برگمان و انعکاس آن در آثارش میشدیم. و این، همان ویژگی است که سبب شده تا نسلهای کنونی نیز بتوانند با فیلمهای او ارتباط برقرار کنند. خود کاراکتر نیز در سر و شکل دادن به قالب این مستند بسیار موثر بوده است.
عصرآزاد در بخش دیگری از نشست به بیان وجوه تمایز این مستند با دیگر کارهایی که درباره فیلمسازان برجسته دنیا ساخته میشود پرداخت و گفت: یکی از نکاتی که فیلم «در جستجوی برگمان» را متمایز میکند، ارتباط صمیمانهای است که فیلمساز توانسته با پسر برگمان برقرار کند. این ارتباط شخصا برای من گویای مجهولاتی درباره برگمان است. موضوعی که سبب میشود ما همچون یک انسان به برگمان نگاه کنیم. انسانی که البته یک هنرمند است.
نمایش این مستند، چهارمین نشست از برنامه نمایش و تحلیل آثار برگزیده داستانی، مستند و فیلم تئاترهای اینگمار برگمان است که با عنوان «نور زمستانی» دی ۱۴۰۳ در خانه هنرمندان ایران برگزار میشود.